Op Mars zijn twee onbemande voertuigjes aktief, aan weerszijden van de planeet, Spirit en Opportunity. Oorspronkelijk zouden deze "Mars Rovers" drie maanden lang onderzoek doen. Inmiddels functioneren ze al bijna zes jaar, uiteraard zonder enig onderhoud. Wel zijn er in de loop der tijd diverse defecten ontstaan en heeft Spirit zich vastgereden in de rulle ondergrond.

13 januari 2010

De twee Mars Rovers zijn identiek. Ze kunnen drie-dimensionale overzichtsbeelden samenstellen en op die manier interessante gesteenten vinden. Daar kunnen ze dan de verweerde toplaag van afschuren of er in boren. Vervolgens kunnen ze microscopische opnamen maken, maar ook met behulp van spectrografie de chemische samenstelling onderzoeken. De Rover missies hebben een rijke oogst opgeleverd. Naast schitterende foto's zoals bovenstaand panorama van Cabo St. Vincente, een vooruitstekende rotspartij in de Victoria krater waar Opportunity jarenlang onderzoek verrichtte, werd een schat aan chemische en fysische gegevens verzameld. Een deel van deze gegevens ondersteunt de hypothese dat Mars lang geleden vloeibaar oppervlaktewater kende.

Soms waren ontdekkingen het gevolg van toeval, zoals toen een vastgelopen wiel al slippend een laag silicaten vlak onder het stoffige planeetoppervlak blootlegde. Zulke silicaten ontstaan bijvoorbeeld bij vulkanische activiteit in de aanwezigheid van water.

De levensduur van de Rovers in het barre Mars klimaat overtreft alle verwachtingen. Soms is veel improvisatievermogen nodig. Af en toe zijn de zonne-panelen door de op Mars gebruikelijke stofstormen zo stoffig, dat energietekort dreigt. Dat is vooral in de Mars-winter gevaarlijk, omdat de boord-electronica dan op temperatuur gehouden moet worden. De Rover"chauffeurs" zetten de Rovers dan op een helling, zodat de zonnepanelen zoveel mogelijk licht van de laagstaande zon vangen. Bij Spirit is dat op dit moment niet mogelijk omdat hij immers vast zit in de ondergrond. Wel kan men hem zich aan één kant nog verder laten ingraven zodat het voertuig, en daarmee de zonnepanelen, naar de winterse zon kantelen.

Het begrip chauffeur moet bij de Rovers niet te letterlijk genomen worden. Het duurt twintig minuten voor de beelden van Mars de aarde bereiken, daarna nog eens twintig minuten voor de besturingscommando's bij de Rovers aankomen. Dit alles in geval van rechtstreeks zenden en ontvangen, zonder tussentijdse opslag. Bij een reactietijd van minimaal veertig minuten, meestal veel meer, kan men beter van programmeren van een route dan van besturen spreken. Snelle reacties op onverwachte obstakels zijn van de boord-computer afkomstig, niet van de bestuurder.

Al hebben de rovers vele kilometers afgelegd en een veelvoud van de verwachte hoeveelheid gegevens geleverd, toch blijven het twee stipjes op een enorm planeetoppervlak dat, zoals uit satellietopnamen blijkt, veel geologische diversiteit kent. Als zodanig zijn de verzamelde gegevens niet meer dan een kleine, absoluut niet representatieve steekproef.

Een veel grotere dekking van het planeetoppervlak heeft de Mars Reconnaissance Orbiter, een satelliet die al weer zo'n vier jaar detailopnamen van Mars maakt. Daarover de volgende keer.

JdeH

Foto: NASA, false-color