Er zijn de laatste tijd heel wat heldere avonden geweest. Dat is mazzel, want in deze periode schittert 's avonds aan de zuidelijke hemel de reuzenplaneet Jupiter. Vergissen is niet mogelijk, hij is veel helderder dan de sterren.

18 oktober 2009

Met het blote oog is Jupiter een kalm stralend hemellicht met een enigszins warm gele kleur. Ik vind hem, afstekend tegen de heldere nachthemel, zo al een genot om naar te kijken. Wie er een verrekijker met voorste lenzen van minimaal 5 cm bijpakt, ziet vier maantjes. Van avond tot avond is hun dans om de planeet te volgen.

Met een telescoop van een paar honderd euro zijn op de planeet bruinachtige wolkenbanden waar te nemen en, als u op het goede moment kijkt, de beroemde rode vlek, een wervelstorm ter grootte van de gehele aarde. Rood is de vlek trouwens niet al lang meer, eerder vaag beige. Wie dit soort dingen op planeten wil zien, kan maar beter geen hooggespannen verwachtingen hebben. Planetaire details hebben een heel laag contrast en zijn daardoor slechts met moeite waarneembaar, ook door een goede telescoop. Foto's zijn wat dat betreft misleidend. Ze zijn bijna altijd verkregen door van een grote serie opnamen de beste over elkaar heen te leggen, en dan het contrast zo veel mogelijk op te schroeven.

Sinds kort is de in astro-blog 22 aangekondigde Galileoscope leverbaar, een telescoopje van 25 euro, ontwikkeld op non-profit basis in het kader van het internationale jaar van de astronomie. Het Galileoscope-project liep maanden vertraging op, maar onlangs was het dan toch zover en werd er een pakje maat schoenendoos bezorgd.

Het meest voor de hand liggende doelwit was Jupiter. Ik moet zeggen dat viel niet tegen. Tot mijn stomme verbazing waren op het minuscule schijfje twee wolkenbanden te zien. Vaak geven goedkope kijkers kleurfouten, rode en blauwe randjes langs lichte objecten. Daar is bij de Galileoscope weinig van te zien. Er is eigenlijk maar één probleem en dat is het richten. Met het bijgeleverde tafelstatiefje valt weinig te beginnen. Bij het stroeve scherpstellen verdwijnt bij een vergroting van 50 x Jupiter telkens uit beeld en is dan met moeite terug te vinden. Een steviger full size fotostatief verbetert de situatie, maar het is een illusie dat bijvoorbeeld schoolkinderen (de belangrijkste doelgroep) hiermee een planeet scherp in beeld kunnen krijgen.

Meester of juf zullen het ding met de nodige moeite moeten richten en scherpstellen. Wat helpt is overdag scherpstellen op een verre kerktoren en de scherpstelling dan met tape fixeren. Al met al toch een telescoopje om plezier van te hebben, maar niet als handzaam "instap" instrument. Dat is en blijft een goede verrekijker.

JdeH

Foto: galileoscope.org, bewerkt