Astro-blog 37: Kaboem

Niet alleen de jeugd vindt knallen leuk. Ook wetenschappers houden wel van ruige experimenten.

11 oktober 2009

Het zal in het begin van de zestiger jaren geweest zijn dat een gerucht de ronde deed over een op handen zijnd wetenschappelijk experiment. In het heetst van de koude oorlog stonden kernwapens in het centrum van de belangstelling en waren kernproeven aan de orde van de dag. Het genoemde gerucht betreft het plan, met een kernexplosie een stukje van de maan af te breken. Zo maar een klein stukje, ter grootte van New York bijvoorbeeld, gewoon om eens te kijken wat je zoal met een krachtig kernwapen kon doen. Er was wel een tegenargument: Stel dat een stukje maan ter grootte van New York nu ook eens werkelijk op New York terecht zou komen. Uiteindelijk won de voorzichtigheid.

Een missie die wel realiteit werd, was Deep Impact. In juli 2005 ramde een massa van 370 kg de komeet Tempel 1, een gat veroorzakend ter grootte van een voetbalveld en van veertien verdiepingen diep. Een begeleidende ruimtevaartuig maakte spektrale (1) opnamen van het opgeworpen materiaal en van het binnenste van de krater om de samenstelling ervan te achterhalen. De inslaande massa zelf was gemaakt van koper, een materiaal dat naar verwachting in de komeet zelf niet aanwezig was, zodat de metingen niet verstoord zouden worden. De inslag maakte een grote wolk materiaal los en zelfs vanaf de aarde was het effect waar te nemen. De koers van de komeet werd door deze forse klap niet meetbaar gewijzigd.

De meest recente klap kwam enkele dagen geleden van de LCROSS missie, op zoek naar water op de maan. De laatste Centaur trap van de raket die de LCROSS satelliet bij de maan bracht, sloeg in in een zorgvuldig uitgekozen schaduwrijke krater. Gedurende vier minuten nam LCROSS de resultaten van de inslag waar. Daarna sloeg hij zelf in op ongeveer dezelfde plek. Ook hier probeert men aan de hand van het spektrum de samenstelling van het opgeworpen materiaal te herhalen.

Omdat zachtjes landen moeilijk en duur is, zijn dergelijke missies relatief goedkoop. Nu maar hopen dat verre hersenen niet op het idee komen de aarde op die toch wat ruwe manier te onderzoeken.

JdeH

1) Spectrum: Door teruggekaatst licht te ontleden in kleuren valt de samenstelling van een object te achterhalen. Elke chemische stof heeft z'n eigen kleur.

Composietfoto: NASA. De rechter opname is een closeup van de lichtflits ten gevolge van de inslag. Op de linker opname is de flits als een stipje te zien.