Astro-blog 11: Zeven schoonheden

Even de natuur in? Kijk vanavond als het helder is eens naar boven. Astro-blog houdt u op de hoogte van wat er zoal te zien is.

18 december 2008

Bovenstaande foto toont het Zevengesternte, ook wel de Zeven Zusters of Pleiaden genoemd, een jonge sterrenhoop. Eerlijk gezegd is de naam Pleiaden de meest gebruikelijke, maar ik vind Zevengesternte mooier. Die wat statige naam doet mij aan mijn opa denken, die visser was en een handdruk had van staal. In mijn boekenkast staat een boek uit 1944 dat van hem geweest is. Het heet Astronomie en is geschreven door ene prof. dr. Oswald Thomas. Mijn opa was een serieuze en een gelovige man. Dat weerhield hem er niet van dit boek te kopen, dat een puur wetenschappelijke kijk op het heelal biedt. Er was toen nog niet zo veel bekend als nu, maar dat verandert niets aan de benadering. Stap voor stap wordt een beeld geschetst van het heelal als domein van natuurwetten en systematische waarneming. Toch is dat niet wat het boek voor mij zo bijzonder maakt. Het mooiste vind ik de spaarzame platen. In boeken uit die tijd werden die op aparte, glanzende bladen afgedrukt . Ze werden gemaakt met de destijds beste telescopen en tonen objecten zoals Jupiter en de Andromeda-nevel in korrelig zwart-wit dat ruimte laat voor de verbeelding. In de begeleidende tekst zie je voorzichtig een wereldbeeld ontstaan dat nu gemeengoed is geworden.

Voor mijn opa met z'n vissersboot op zee waren de sterren in de eerste plaats een navigatiemiddel. Maar ze betekenden ongetwijfeld meer voor hem dan dat. Ik stel me voor hoe hij in z'n eentje over de railing naar de gitzwarte, met duizenden lichtende speldeprikjes bezaaide hemel staarde.

Ik nodig u uit, met eigen ogen van de schoonheid van de Zeven Zusters te genieten. Het kost niets en u hoeft nergens heen. Gebruik bij deze waarneming als het even kan een verrekijker! De Pleiaden zijn dan op z'n mooist en vullen een groot deel van het beeld met kristalheldere diamantjes. De nevelsluiers zijn alleen fotografisch of met een grote telescoop zichtbaar.

  • Raadpleeg het zoekkaartje uit astro-blog 10. Dit staat gedraaid t.o.v. de sterrenhemel, eigenlijk zou de linker onderhoek naar beneden moeten wijzen.
  • Kijk om 22:30 uur richting zuid-zuidoost op twee a drie vuistbreedten (gestrekte arm) boven de horizon. Daar ziet u drie precies even heldere sterren op een rijtje. De lengte van het rijtje is ongeveer twee vingerbreedten. Dit is de gordel van Orion uit astro-blog 10.
  • Links boven die gordel, op een ongeveer vuistbreedte afstand, staat de roodachtige ster Betelgeuze, ook deel van sterrenbeeld Orion.
  • Rechts van Orion, in het verlengde van het rijtje gordelsterren, op twee vuistbreedten afstand staat nog een roodachige ster, Aldebaran, die deel uitmaakt van het V-vormige sterrenbeeld Stier.
  • Trek in gedachten een lijn door Betelgeuze en Aldebaran tot u uitkomt bij een piepklein groepje dicht bijelkaar staande sterren (het lijkt misschien in eerste instantie eerder een vlekje). Deze lijn staat niet op het zoekkaartje, Betelgeuze, Aldebaran en het (omcirkelde) Zevengesternte wel.
  • Pak dan de verrekijker erbij en verbaas u over wat dat piepkleine groepje opeens te bieden blijkt te hebbben.

Met het blote oog ziet u in een stedelijke omgeving waarschijnlijk zes sterren, met de verrekijker flonkeren er tientallen. Hun licht was 440 jaar naar u onderweg.

JdeH

Foto: John Lanoue